Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2025
Το Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας (Ι.Τ.Ι.) οργανώνει για τέταρτη χρονιά με την υποστήριξη και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Εργαστήριο Συγγραφής βιβλίων Τοπικής Ιστορίας στην Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας στις 11-12 Οκτωβρίου 2025 και προσκαλεί ενδιαφερόμενους από όλη την Ελλάδα να δηλώσουν συμμετοχή.
Το κεντρικό θέμα φέτος είναι: «Η Τέχνη και η Αρχιτεκτονική ως Τοπική Ιστορία». Τα εργαστήρια και η ενημερωτική εκδήλωση θα πραγματοποιηθούν στην Σταμνά, ενώ η κεντρική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην Πάτρα, στην Αγορά Αργύρη, έναν μοντέρνο πολυχώρο εκδηλώσεων, στις 19 Νοεμβρίου 2025.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ινστιτούτου, "τα φετινά ολοκαίνουργα εργαστήρια θα αναδείξουν τον σπουδαίο ρόλο που παίζει η Τέχνη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στην έκφραση της κοινωνίας κάθε εποχής και κάθε περιοχής και πώς αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί στα βιβλία Τοπικής Ιστορίας. Τα εργαστήρια (α. συγγραφής κεφαλαίων τέχνης, β. φυσικού περιβάλλοντος και πολιτισμού, γ. γνωστικής χαρτογραφίας, δ. συμβόλων και αναπαραστάσεων, ε. κεραμικής) θα διεξαχθούν στην Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας, στον μυχό της μαγευτικής λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού, για περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ενημερωτική εκδήλωση για την αρχαιολογική έρευνα στην Σταμνά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Δημοτικού Σχολείου του χωριού.
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ 2025
Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας
Παρέα με: Λάμπρο Λογοθέτη, Κώστα Παπαγιαννόπουλο, Ελένη Σιμώνη, Αγαθή Σιόλου, Έρση Λιοκαύτου, Γιούλικα Χριστακοπούλου, Νικούλα Κουγιά, Κώστα Τσόλκα, Παναγιώτη Βάρρα, Γιώργο Σταμούλη.
Τα εργαστήρια
Εργαστήριο Συγγραφής Κεφαλαίων Τέχνης
Το εργαστήριο θα χωριστεί σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα θα παρουσιαστεί η δομή ενός βιβλίου Τοπικής Ιστορίας από τη συσσωρευμένη εμπειρία συγγραφής βιβλίων στο πλαίσιο των μελετών και εκδόσεων του Ινστιτούτου Τοπικής Ιστορίας. Θα αναδειχθεί η σύγχρονη οπτική στην ιστορική έρευνα που, αντίθετα με την παραδοσιακή καταγραφή τοπικού υλικού, ενθαρρύνει την ενσωμάτωση νέων ερευνητικών κατευθύνσεων, καθώς και τη συνεργασία ειδικών διαφόρων κλάδων. Στη δεύτερη ενότητα θα εξεταστούν μέσω διαλογικής συζήτησης με τους εκπαιδευόμενους πιθανοί τρόποι ενσωμάτωσης της Τέχνης (σε όλες της τις μορφές) σε ένα βιβλίο Τοπικής Ιστορίας. Η τρίτη ενότητα θα είναι πιο πρακτική. Οι εκπαιδευόμενοι θα χωριστούν σε ομάδες, θα τους δοθεί ένα θέμα, που θα έχει να κάνει με μια μορφή τέχνης, εντοπισμένο σε έναν συγκεκριμένο ιστορικό χώρο και σχετικό υλικό (έντυπο και ηλεκτρονικό), και θα τους ζητηθεί να προτείνουν τρόπους προσέγγισης και διαχείρισής του, ώστε να καταστεί δυνατό να ενταχθεί τελικά σε ένα υποθετικό βιβλίο Τοπικής Ιστορίας. Μετά την παρουσίαση των προτάσεων θα ακολουθήσει συζήτηση, ανατροφοδότηση και αξιολόγηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: μιάμιση ώρα διδασκαλίας & εργασία εξ αποστάσεως
Διδάσκει ο Κώστας Παπαγιαννόπουλος
Εργαστήριο Συμβόλων & Αναπαραστάσεων
Αφετηρία του ταξιδιού στο χρόνο και στους τόπους θα αποτελέσει ένα από τα πλουσιότερα νεκροταφεία του ελλαδικού χώρου, στη Σταμνά Αιτωλίας — ένα σύνολο τάφων που ανάγεται στην πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (1050–900 π.Χ.), μια περίοδο μεταβατική και μυστηριώδη, όπου η σιωπή των γραπτών πηγών αντικαθίσταται από τη «γλώσσα» των αντικειμένων και των μοτίβων τους.
Θα επιχειρηθεί η αποκωδικοποίηση των κοινωνικών και ιδεολογικών μηνυμάτων που κρύβονται στα ευρήματα, με στόχο την κατανόηση των δομών και των αξιών της εποχής που τα δημιούργησε.
Με αναφορές σε εθνογραφικά παραδείγματα από όλο τον κόσμο, θα αναδειχθεί η σημασία των συμβόλων και των αναπαραστάσεων ως γλώσσας που ενώνει διαφορετικούς κόσμους.
Στο εργαστήριο, η συμμετοχή θα είναι διαδραστική: οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν, να θέσουν ερωτήματα, να διατυπώσουν τις δικές τους ερμηνείες για τα αρχαιολογικά ευρήματα και να συνθέσουν προσωπικά συμβολικά «κειμενικά» αποτυπώματα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η γνώση δε θα μεταδίδεται απλώς — θα ανακαλύπτεται, ανοίγοντας πεδία ερμηνείας και έναν διάλογο όπου το παρελθόν δεν είναι απλώς αντικείμενο μελέτης· είναι συνομιλητής μας. Αυτή η δυναμική προσέγγιση θα ενθαρρύνει τη δημιουργική σκέψη γύρω από τις πολιτισμικές συνιστώσες των τοπικών κοινωνιών.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: μιάμιση ώρα διδασκαλίας & εργασία εξ αποστάσεως
Διδάσκει η Γιούλικα Χριστακοπούλου
Εργαστήριο Φυσικού Περιβάλλοντος & Πολιτισμού
Σκιαγραφώντας τα φυσικά και νοητικά όρια των λιμνοθαλασσών, από ένα διαχρονικό τόπο θέασης, με το βλέμμα των πουλιών που αποδημούν ή μεταναστεύουν... Δώρο ασυγκράτητων ποταμών η γένεση των λιμνοθαλασσών, φιλοξενούν, προστατεύουν και εξελίσσουν μέσα τους τους το σκηνικό της ζωής... Γενιές και γενιές έμβιων όντων που έφυγαν και γενιές που έρχονται από το μέλλον με δύναμη για να τις κατοικήσουν... Ήχοι και χρώματα στο φως της ανατολής... Φτερουγίσματα και δίχτυα ψαράδων που γυαλίζουν κόντρα στο πλάγιο φως... Το αλάτι της "ζωής", που αποθέτουν οι αλυκάριοι και σχηματίζουν πάλλευκους λόφους σαν από χιόνι αρχές του Σεπτέμβρη... Ρηχά νερά και ξανθή άμμος παντού...και πρόσωπα σαν από άλλες εποχές, χαραγμένα από τον κάματο της καθημερινότητας... Στα γύρω χωριά τιμούν Άγιους και στήνουν πανηγύρια... δηλαδή, η ζωή στα καλύτερά της!!! Ελάτε να την γνωρίσουμε!
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: μιάμιση ώρα διδασκαλίας & εργασία εξ αποστάσεως
Διδάσκει ο Λάμπρος Λογοθέτης
Εργαστήριο Γνωστικής Χαρτογραφίας
Οι γνωστικοί χάρτες είναι κατά κύριο λόγο σκίτσα στο χέρι, με τα οποία οι δημιουργοί τους παρουσιάζουν έναν τόπο υπό το πρίσμα των γνώσεων, των εντυπώσεων, των προτιμήσεων και των προκαταλήψεών τους. Δεν χαρακτηρίζονται από ακρίβεια και αντικειμενικότητα, και οι δημιουργοί τους αποφασίζουν ελεύθερα τι θα περιλάβουν, σε ποια ή ποιες κλίμακες θα απεικονιστούν τα διάφορα μέρη τους και πώς θα συμβολιστούν. Καθώς δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες, τους κανόνες θέτουν οι δημιουργοί τους, ανάλογα με το πώς οι ίδιοι προσανατολίζονται στον χώρο. Έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς στην Ψυχολογία, τον Πολεοδομικό σχεδιασμό, την Εκπαίδευση, τις σπουδές Τουρισμού. Στο εργαστήριο αυτό οι εκπαιδευόμενοι θα κληθούν να κατασκευάσουν με μολύβι και χαρτί τους δικούς τους χάρτες των τόπων που ζουν ή/και εργάζονται, επιλέγοντας μόνοι τους τα σύμβολα, τα χρώματα, το υπόμνημα και τις ετικέτες που θα χρησιμοποιήσουν για να απεικονίσουν την πληροφορία που επιθυμούν. Θα αντιληφθούν με αυτόν τον τρόπο ότι το πώς απεικονίζουν έναν τόπο υποδεικνύει το πώς τον αναγιγνώσκουν και κατ΄ επέκτασιν το πώς θα τον μεταφέρουν στους δικούς τους αναγνώστες.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: μιάμιση ώρα διδασκαλίας & εργασία εξ αποστάσεως
Διδάσκει η Ελένη Σιμώνη
Εργαστήριο Κεραμικής
Το εργαστήριο βασίζεται στην αρχή της βιωματικότητας και αποσκοπεί να καταδείξει τη σημασία της κεραμικής τέχνης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στην περιοχή της Σταμνάς, δίνοντας έμφαση στη μελέτη των τυπολογιών και των διακοσμητικών μοτίβων της περιοχής, όπως καταγράφηκαν από διάφορες έρευνες. Μελετώντας την κεραμική τέχνη ως μία τέχνη που στην πορεία της επανειλημμένα άνθισε, μα και ανανεώθηκε ανά τα χρόνια, οι συμμετέχοντες θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν τη σημασία της παραγωγής κεραμικών, θα εμπνευστούν από ορόσημα της κεραμικής παράδοσης στα Σταμνά, με στόχο την πρωτότυπη εικαστική δημιουργία κεραμικών αντικειμένων συνδυάζοντας τους αρχαίους τύπους με τη σύγχρονη έκφραση.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: τρεις ώρες διδασκαλίας & πρακτικής άσκησης
Διδάσκει η Νικούλα Κουγιά
Πρόγραμμα δράσης
11/10/2025 | 9:00 – 20:00
Πρώτη ημέρα εργαστηρίων, Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας
Συνάντηση στο Μεσολόγγι- Μετάβαση στον χώρο των εξωτερικών εργαστηρίων
Γνωριμία – Παρουσίαση προγράμματος
Καφές
Εργαστήριο Συγγραφής Κεφαλαίων Τέχνης (Κώστας Παπαγιαννόπουλος)
Εργαστήριο Φυσικού Περιβάλλοντος & Πολιτισμού (Λάμπρος Λογοθέτης)
Μετάβαση στο Δημοτικό Σχολείο Σταμνάς, Ελαφρύ γεύμα
Εργαστήριο Συμβόλων & Αναπαραστάσεων (Γιούλικα Χριστακοπούλου)
Εργαστήριο Γνωστικής Χαρτογραφίας (Ελένη Σιμώνη)
Συνάντηση με μαθητές, μαθήτριες και εκπαιδευτικούς του Δημοτικού Σχολείου (Έρση Λιόκαυτου, Αγαθή Σιόλου)
Τέλος εργαστηρίων α' ημέρας
Ενημερωτική εκδήλωση για την αρχαιολογική έρευνα στη Σταμνά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα
12/10/2025 | 9:00 – 16:30
Δεύτερη ημέρα εργαστηρίων, Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας
Συνάντηση στο Δημοτικό Σχολείο Σταμνάς
Εργαστήριο Κεραμικής (Νικούλα Κουγιά)
Χωρισμός ομάδων – Γνωριμία με τους συντάκτες του τοπικού περιοδικού και με τοπικούς ιστορικούς - Επικοινωνία με κατοίκους (όλοι οι εκπαιδευτές και κάτοικοι του χωριού)
Αξιολόγηση. Κλείσιμο εκπαίδευσης με φυσική παρουσία
Παραδοσιακό γεύμα
Αναχώρηση
Οκτώβριος - Νοέμβριος 2025
15 ώρες εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Εκπόνηση εργασιών από τους εκπαιδευόμενους
Η Ημερομηνία θα ανακοινωθεί προσεχώς | 19:00 – 21:00
Ολοκλήρωση της δράσης διαδικτυακά
Παρουσίαση των εργασιών των εκπαιδευομένων
Σύνοψη-Απολογισμός
Αποστολή βεβαιώσεων
11/10/2024 | 19:00
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ, Πολύεδρο, Κανακάρη 147 Πάτρα
Συνδιοργάνωση: Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας
Η Αρχιτεκτονική και η Τέχνη ως Τοπική Ιστορία
- Έναρξη, Χαιρετισμοί
Ομιλία Δημήτρη Αντωνακάκη
Ομιλία Δημήτρη Φιλιππίδη
Ομιλία Μανόλη Κορρέ
Ομιλία Παναγιώτη Πάγκαλου
Θα ακολουθήσει συζήτηση των ομιλητών σε στρογγυλή τράπεζα.
Στον χώρο της εκδήλωσης θα λειτουργήσει Έκθεση Βιβλίου Τοπικής Ιστορίας.
Αιτήσεις γίνονται δεκτές μέχρι 10 Σεπτεμβρίου. Περισσότερες πληροφορίες και αιτήσεις συμμετοχής θα βρείτε στην ιστοσελίδα: https://itipatras3.wixsite.com/insti/ena-vivlio-gia-ton-topo-mou και https://itipatras3.wixsite.com/insti/application
Heinrich Hall, Μεσολόγγι
«Ένα εξαιρετικά σπάνιο εύρημα, από το νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου της Στάμνας στην Αιτωλία, στα δυτικά της Στερεάς Ελλάδας.
Αυτό που κοιτάμε είναι ένα χάλκινο τρίποδο, ένα πολύτιμο σκεύος μαγειρικής της Πρωτογεωμετρικής περιόδου, δηλαδή ca. 1050-900 π.Χ.(E), επαναχρησιμοποιείται ως ταφικό δοχείο. Περιείχε τα αποτεφρωμένα υπολείμματα ενός ατόμου και λίγα άλλα αντικείμενα. Ένα δεύτερο μπρούντζινο μπολ, αναποδογυρισμένο, χρησιμοποιήθηκε ως καπάκι, συνδεδεμένο με νύχια και καλυμμένο με παχιά μάζα υφασμένων υφασμάτων, ίσως ενδύματα που φορούσε ο αποθανόντας.
Είναι η διατήρηση των υφασμάτων που καθιστά αυτό το εξαιρετικό, σπάνιο θέαμα ακόμα και στην πλούσια αρχαιολογική κληρονομιά της Ελλάδας. Εκτίθεται στο υπέροχο αρχαιολογικό μουσείο του Μεσολόγγι (Μισολόγγι).
Έχοντας παρακολουθήσει την ελληνική αρχαιολογία για πολλές δεκαετίες και επισκεπτόμενος συνεχώς τα πολλά υπέροχα μουσεία της χώρας, απολαμβάνω ιδιαίτερη χαρά σε τόσο ασυνήθιστα ευρήματα. Ενδιαφέρεσαι; Ακολουθήστε με εδώ και ελάτε μαζί μου στην Ελλάδα!»